Column #35 Noks Nauta Vrijheid is een waarde

Een nieuwe column van Noks over keuzes maken en waardenafweging.

Bij presentaties over ‘Keuzes maken’ die ik voor hoogbegaafden geef, laat ik zien dat er verschillende niveaus zijn waarop men beslissingen kan nemen. Onderaan de hiërarchie staan automatismen en vaak noemt men daar ook intuïtie bij. Men zegt dan: “Ik voel het gewoon zo!“ Bovenaan de hiërarchie staan keuzes die men maakt op basis van een waardenafweging. Waarden zijn idealen. Die keuzes zijn vaak heel belangrijk en kunnen, ook voor hoogbegaafden, lastig te maken zijn. Waarden kunnen namelijk botsen en zo kan een keuze een dilemma worden.
Recent gaf ik weer zo’n presentatie. Een van de deelnemers vertelde dat zij een paar jaar geleden was verhuisd van Duitsland naar Malta. Toen we verkenden waarom, noemde ze meteen: ‘vrijheid’. Zij benoemde dat als emotie, en plaatste het daarmee onderin de hiërarchie. Ik zou het veel eerder bovenin plaatsen! Vrijheid is volgens mij een waarde die men nastreeft. Blijkbaar was voor haar die waarde veel belangrijker dan bijvoorbeeld zekerheid. Ze was zich die afweging niet bewust.
Denkprocessen gaan bij hoogbegaafden heel snel. Voor belangrijke beslissingen kan een zorgvuldige waardenafweging helpen met een betere keuze. Expliciteren van het proces maakt dat je er ook beter over kunt communiceren.