Column #57 Noks Nauta: Hoogbegaafd in crisistijd (4)

In de serie “Hoogbegaafd in crisistijd” weer een nieuwe column van Noks Nauta.  Over Kant en Kohlberg.

Hoogbegaafd in crisistijd (4)

Mijn denken heeft geen uitknop. ‘Kant en Kohlberg’ dacht ik vannacht opeens. Wat hebben die met de crisis te maken? Ze bieden mij inzicht in gedrag in deze crisistijd.

Van filosoof Immanuel Kant (1724 – 1804) is het begrip ‘categorische imperatief’. Die morele wet is de basis voor een publieke moraal. Hij bedoelde: ‘Men moet altijd handelen volgens een regel, waarvan men zou willen dat het een algemene wet is.’ Volgens Kant moeten we ons handelen altijd kunnen verantwoorden ten overstaan van iedereen. Wat niet algemeen aanvaardbaar is, is dubieus.

Ontwikkelingspsycholoog Lawrence Kohlberg (1927 – 1987) maakte, naar aanleiding van onderzoek, een fasenindeling van morele ontwikkeling. Vroeg in het leven zijn gehoorzaamheid en straf leidend. In het laatste, het postconventionele stadium (eind van de puberteit) heeft men o.a. inzicht in waarden als abstracte concepten, behandelt een ander zoals men zelf behandeld wilt worden. Veel mensen bereiken dit stadium echter nooit. Gaat de morele ontwikkeling van hoogbegaafden wellicht sneller dan gemiddeld? O.a. Miraca Gross stelde dat vast onder zeer hoogbegaafde kinderen (Gross, 2004). Hoogbegaafden hebben al op jongere leeftijd moreel besef en maken afwegingen met waarden. Ze voelen zich ook medeverantwoordelijk voor het grote geheel.

Gross, M.U.M. (2004). Exceptionally Gifted Children. Second Edition. Abingdon: Routlegde