Column #83 Noks Nauta | Wetenschap, ethiek en politiek

Een nieuwe column van Noks Nauta.

Robert Oppenheimer was beslist zeer hoogbegaafd en wist dat. Tijdens een college liep hij naar het bord, nam het krijtje over en liet zien hoe het beter kon. Irritant! Hij was fysicus, sprak vele talen vloeiend en las Sanskriet. Hij was dol op Franse gedichten en filosofie. Hij was geniaal, dat erkent iedereen.

Oppenheimer werd wereldberoemd met zijn ontdekking van zwarte gaten en legde een belangrijke basis voor de atoombom. Recent zag ik een opera en een film over hem en ik las een boek. Hoe ging hij zelf om met het besef dat er door zijn wetenschappelijk werk meer dan 100.000 mensen in Japan zijn omgekomen? Die vraag fascineerde mij. Er is geen direct antwoord. Hij bevond zich in een complexe politieke situatie, waarin er grote druk op hem werd uitgeoefend om de bom op tijd klaar te maken.   

Dit thema, de spanning tussen wetenschap en politiek, is eerder door film- en toneelschrijvers gebruikt. Zo schreef Brecht een stuk over over Galilei. En de strekking van het toneelstuk Die Physiker van Dürrenmatt was: ‘Elke poging van een individu (ook van een fysicus) om mondiale problemen op te lossen, is  gedoemd te mislukken’. Ook nu een uitspraak ter overdenking! 

Referenties

Boek: Kingma, F. & Kleemans, M. (2023). Splinters van de zon. Walburg Pers. 

Film: Oppenheimer (film) – Wikipedia

Opera: Adams, J. Dr Atomic. Doctor Atomic – Wikipedia; Uitvoering USC 2023 Doctor Atomic

Over het stuk Die Physiker: The Physicists – Wikipedia